Böbrek Sağlığı ve Hastalıkları
Glomerülonefrit Nedir?
Glomerülonefrit
Türkiye’de görülen kronik böbrek yetmezliğinin en çok rastlanılan nedenlerinden birisi glomerülonefrittir. Glomerülonefrit, böbreklerdeki küçük filtrelerin iltihaplanmasıdır. Glomerüller fazla sıvıyı, elektrolitleri ve atıkları kan dolaşımınızdan uzaklaştırır ve idrarınıza dahil eder. Glomerülonefrit, akut veya kronik olarak ortaya çıkabilir.
Glomerülonefrit, tek başına ortaya çıkabileceği gibi Lupus veya diyabet gibi başka bir hastalığın parçası olarak da ortaya çıkabilir. Glomerülonefrit ile alakalı şiddetli ve uzun süreli iltihaplar, böbreklerde büyük tahribatlar yaratabilmektedir.
Glomerülonefritin tanısı; muayene, idrar testi gibi basit kısa yöntemlerle konulur fakat asıl zorluk gromerülonefrite yol açan hastalığın saptanması kısmıdır. Ve bu neden vakaların çoğunda saptanamamaktadır.
Doktorunuz, glomerülonefritin türünü anlamak amacıyla böbrek biyopsisi yapılmasını talep edebilir. Birçok hasta, biyopsi denildiğinde kanserden korkmaktadır ancak böbrek biyopsisinin amacı kanser aramak değil, glomerülnefritin tipini anlamaktır. Tedavi planı, sahip olduğunuz glomerülonefritin türüne bağlı değişiklik gösterir.
Glomerülonefrit Nedenleri Nelerdir?
Mevcut pek çok durum glomerülonefrite sebebiyet verebilir. Bazen hastalık aileden kalıtımsal olarak geçer, bazense nedeni tam olarak bilinememektedir. Böbrek glomerüllerinin iltihaplanmasına neden olabilecek durumlar:
Enfeksiyonlar
Streptokok sonrası glomerülonefrit (PSGN): Glomerülonefrit, bir boğaz ya da deri enfeksiyonunun sonrasında gelişebilir. Enfeksiyonla savaşma adına vücut ekstra antikorlar üretir. Normal bir süreç sonunda bakteriler ölür ve ortaya çıkan kalıntılar böbrekten süzülerek atılırken PSGN’de bu kalıntılar glomerülün içine hapsolur ve inflamasyon gelişir. Çocukların, yetişkinlere kıyasla streptokok glomerülonefrit geliştirme olasılığı daha yüksek olmasına rağmen hızlı iyileşme şansları da daha fazladır.
Bakteriyel endokardit: Bakteriler bazen kan dolaşımınıza yayılabilir ve kalbe yerleşerek, kalbin iç tabakasında ve kalp kapakçıklarında enfeksiyona sebep olabilir. Hasarlı ya da yapay bir kalp kapakçığına sahipseniz, riskiniz daha büyüktür.
Viral enfeksiyonlar: İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV), hepatit B ve hepatit C gibi viral enfeksiyonlar, glomerülonefriti tetikleyebilmektedir.
Bağışıklık Hastalıkları
Lupus: Kronik iltihaplı bir hastalık olan lupus, cilt, eklem, böbrek, kan hücreleri, kalp, akciğer dahil olmak üzere vücudun birçok bölümünü etkisi altına alabilir.
Goodpasture sendromu: Zatürreyi taklit edebilen nadir bir immünolojik akciğer hastalığı olan sendrom, akciğerlerde kanamaya ve ayrıca glomerülonefrite neden olur.
IgA nefropatisi: İdrarda tekrarlayan kan ataklarıyla karakterize edilen bu birincil glomerüler hastalık, glomerüllerde immünoglobulin A birikiminden kaynaklanır.
Vaskülit
Poliarterit: Bu vaskülit çeşidi; kalp, böbrek, bağırsak ve vücudun birçok bölgesindeki küçük ve orta boy kan damarlarını etkiler.
Wegener granülomatozu: Akciğerlerdeki, üst solunum yollarındaki ve böbreklerdeki küçük ve orta boy kan damarlarını etkisi altına alır.
Glomerüllerin Yaralanmasına Neden Olabilecek Durumlar:
Yüksek tansiyon: Böbreklere zarar verip, normal çalışma yeteneklerini bozabilir. Glomerülonefrit ayrıca böbrek fonksiyonunu azaltıp, böbreklerin sodyum işleme şeklini etkileyebileceği için yüksek tansiyona yol açabilir.
Diyabetik böbrek hastalığı: Diyabetli kişileri etkileyebilir ve genellikle gelişmesi yıllar alır. Kan şekeri ve kan basıncı seviyesinin iyi kontrolü böbrek hasarını yavaşlatabilir.
Fokal segmental glomerüloskleroz: Bazı glomerüllerin dağınık yara izi ile karakterize edilen bu durum başka bir hastalıktan kaynaklanabilir ve bilinmeyen bir nedenle ortaya çıkabilir.
Yukarıda listelenen nedenlere ek olarak, multipl miyelom, akciğer kanseri, kronik lenfosit lösemi gibi belirli kanserlerle de ilişkilidir.
Glomerülonefrit Kimlerde Görülür?
Glomerülonefrit her yaş grubunda kadın ve erkekte karşımıza çıkabilir. Boğaz ve cildi streptokoklarla enfekte olup tedavi olmayanlar, intravenöz ilaç alışkanlığı olanlar, romatizmal kalp kapak hastaları, sigara kullananlar ve belirli romatolojik hastalığı olanlar belirli glomerülonefrit tiplerinin gelişimine daha yatkındır. Glomerülnefritler, alport sendromu ve ailevi akdeniz ateşi gibi belli tipler dışında genellikle kalıtımsal rahatsızlıklar değildir.
Glomerülonefrit Komplikasyonları Nelerdir?
Glomerülonefrit böbreklere zarar verebilir böylece filtreleme yeteneği sekteye uğramış olur. Sonuç olarak, vücutta tehlikeli seviyelerde sıvı, elektrolit ve atık birikir. Glomerülonefritin olası komplikasyonları arasında:
Akut böbrek yetmezliği: Nefronun filtreleme kısmındaki işlev kaybı, atık ürünlerin hızla birikmesine sebep olabilir.
Kronik böbrek hastalığı: Böbrekler yavaş yavaş filtreleme yeteneklerini kaybederler. Normal kapasitenin çok altına düşen ve kötüleşen böbreğe, diyaliz ve nakil gerekecektir.
Yüksek tansiyon: Böbreklerin zarar görmesi ve kan dolaşımında atık birikmesi kan basıncını yükseltebilir.
Nefrotik sendrom: Bu sendromla, idrardaki fazla protein, kandaki çok az proteine sebep olur.
Glomerülonefrit Belirtileri Nelerdir?
Glomerülonefrit belirtileri, akut ya da kronik formda olmasına ve ortaya çıkma nedenine bağlıdır. Bir şeylerin yanlış ilerlediğine dair ilk belirtiler rutin idrar tahlili neticesine bağlı gelebilir.
Glomerülonefrit belirtileri arasında ise;
- İdrarınızdaki kırmızı kan hücreleri (hematüri)
- Fazla protein nedeniyle köpüklü idrar (proteinüri)
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Yüzde, ellerde, ayaklarda ve karında meydana gelen belirgin şişlik ve sıvı tutulması (ödem)
Glomerülonefrit Tanısı Nasıl Koyulur?
Glomerülonefrit teşhisi konulabilmesi için yapılan testler şunlardır:
İdrar tahlili: İdrar tahlilinde, kırmızı kan hücrelerine rastlanılabilir, bu da glomerüllerin hasarlanmasını ifade edebilir.
Kan testleri: Kreatinin ve kan üre nitrojeni gibi atık seviyelerini ölçümler ve bunların artması da glomerüllerin bozulması hakkında bilgi sağlayabilir.
Görüntüleme testleri: Hekiminiz hasar kanıtı tespit ettiği takdirde, böbrek röntgeni, ultrason muayenesi, tomografi taraması gibi taramalar talep edebilir.
Böbrek biyopsisi: Glomerülonefrit teşhisini doğrulamak adına böbrek biyopsisi her zaman gereklidir.
Glomerülonefrit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Glomerülonefrit tedavisi ve sonucu şunlara bağlıdır:
- Hastalığın akut veya kronik bir şekli olup olmadığı,
- Altta yatan neden,
- Belirtilerin türü ve şiddeti,
Genel olarak tedavi planının amacı, böbrekleri alabileceği fazla hasardan korumaktır. Akut glomerülonefrit ve akut böbrek yetmezliği için diyaliz uygulanabilmektedir.
Diyaliz ile birlikte, daha fazla sıvı atılıp, yüksek tansiyon kontrol edilebilir. Son dönem böbrek hastalığı için tek uzun vadeli tedavi yöntemi; diyaliz ve böbrek naklidir. Genel sağlık durumunun kötü olması sebebiyle bir nakilin mümkün olmadığı yerde, diyaliz yapılabilecek tek seçenektir.